نخستین برند کفش ایرانی کجا و چه سالی فراوری شد؟ ، کسب و کار نو در کارخانه کفش ملی - وبلاگ کارآفرین

به گزارش وبلاگ کارآفرین، برندکفش ملیبا آن لوگوی فیل نشانِ زرد و سیاه را یادتان هست؟ برندی که برای نخستین بارمُدرا به پاپوش ها رساند و محصولاتِ مدرنش از برزنت های الیاف ترکیبی تا چرمینه های طبیعی،جایگزین، گیوه،نعلین و گالش های دست دوز شد.بنای کهنه کارخانه مرکزی این برند خاطره انگیز هنوز هم بعد از گذران فراز و فرودهای بسیار،در حاشیه منطقه9 دیده می گردد.

وبلاگ کارآفرین - سحرجعفریان: در جهت دوربرگردان بزرگراه فتح به سمت بیمارستان شریعت رضوی که حرکت می کنیم، پیش از ورود به خیابان کوسه لو، بلندای منبع آب کارخانه کفش ملی با نمایی زرد رنگ و لوگوی فیل نشان، نمایان می شود. جلوتر، تابلوی بزرگ بازار گل مهرآباد نیز خودنمایی می نماید. اما پیش از آنکه به بهانه خرید گل، گلدان و ملزومات گیاهی یا بازدید از سایر کسب و کارهای فعال در سوله های رنگ و رو رفته آن وارد محوطه اش شویم؛ انباشت زباله در بخش هایی از حاشیه بیرونی پیاده راه کارخانه و وجود موانعی مانند بلوک های سیمانی نیوجرسی، جلب توجه می نماید. جلب توجه ای که به خاطره شخصی از کارخانه و محصولات آن یا گرایش خاص به حوزه میراث فرهنگی و شهری ارتباط ندارد. فقط کافی ست شهروند باشی و به دارایی های شهر و محله ات تعلق خاطر داشته باشی. آن وقت است که دامنه جلب توجه تان تا افسوس و حیرت هم کشیده می شود.

قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید

محمدرحیم متقی ایروانی، مالک و طراح برند کفش ملی

تولد نخستین برند کفش ایرانی در محله مهرآباد

ایده تاسیس شرکت کفش ملی به عنوان نخستین برند فراوریکننده کفش های ایرانی، به حدود سال های 1330 تا 1336 بازمی شود. به زمانی که محمدرحیم متقی ایروانی از تاجران تحصیلنموده، بعد از سفرش به چکسلواکی و بازدید از خط فراوری کفش های مدرن، به طراحی و فراوری کفش ایرانی، علاقه مند می شود. برای همین خیلی زود دست به کار می شود و زمینی به مساحت 700 مترمربع در حاشیه غربی تهران که آن روزها، زمین بایر و دوره افتاده از مختصات مسکونی شهر بود، با هدف راه اندازی بنای مرکزی کارخانه، می خرد. زمینی که با توجه به توسعه شتابان مرزهای منطقه ها و محله های غربی تهران، حالا در همسایگی دیوار به دیوار با محله مهرآباد جنوبی، واقع شده است.

ایروانی، برند گروه کفش ملی را به ثبت رساند و با افزایش تنوع محصولاتش از کفش های مجلسی و راحتی تا کفش های ورزشی، کشاورزی، صنعتی، پوتین و دمپایی، صادرات به بعضی کشورهای آسیایی و اروپایی را نیز شروع کرد. اتفاقی که با توسعه مساحت کارخانه اصلی (مهرآباد جنوبی) به 25 هزار مترمربع و افزایش تعداد کارخانه های خُرد آن به 52 و فروشگاه های زنجیره ای به عدد 400، همراه بود. این کارخانه و فروشگاه هایش از سال 1357 تا اواسط دهه 60 غیرفعال شد. چند سالی به انتها دهه 60 مانده بود که با تغییر چندباره مالکیت املاک و مدیریت برند، کارخانه های معتدد و مجهز کفش ملی فعالیتش را با 400 پرسنل و صدهزار فراوری سالیانه کفش از سر گرفت و هنوز نمایندگی های فروش کفش های ملی در بعضی محله ها و معابر دیده می شود.

راه اندازی بازار گل و گیاه در کارخانه متروکه کفش ملی

بنایی با ارزش های افزوده هویتی و گردشگری

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و مهاجرت ایروانی به آمریکا، مجموع املاک او و برند کفش ملی به مصادره دولت عایدی. این املاک و برند تجاری در گذر زمان و دهه های گذشته، مالکیت های سازمانی مختلفی را تجربه نموده اند که در نهایت، طبق سند به سازمان بازنشستگی کشور واگذار شد. املاکی که مهمترین و بزرگترین شان، همین کارخانه مرکزی کفش ملی مهرآباد جنوبی است با آن سوله های فرسوده و نَم گرفته، محوطه بزرگ با زمینی پوشیده شده از خاک و آسفالت ناهموار، اتاق برق با دیواره های پهن آجری که بعد از حدود 70 سال هنوز دست نخورده به جای مانده و آن درهای ورودی و خروجی متعدد که تا به امروز محل کسب و کار بسیاری از فراوریکنندگان بوده است. فراوریکنندگانی که اغلب با دردسرهای صنفی و صنعتی خود مانند ایجاد آلودگی های صوتی، محیطی ، آسایش و رفاه اهالی و همسایه ها را سلب می کردند. اهالی و همسایه هایی که بعد از گفت و گو با آنها، می توان به خوبی متوجه شد که اکثرشان علاقه مند به حفظ جنبه تاریخی و هویتی این کارخانه به عنوان یکی از نخستین کارخانه های مدرن کشور هستند. آنها، می خواهند خاطره این همسایگی متفاوت برای همواره خوش بماند. اصلا برای همین است که تا به امروز در پیگیری های رسمی و غیررسمی شان به وسیله اعضا و دبیران شورایاری های محله و مدیریت شهری منطقه و در دوره های مختلف، خواهان تبدیل کارخانه به یک جاذبه گردشگری فرامنطقه ای یا یک مرکز آموزشی و کارآفرینی مرتبط بوده اند. خواسته ای که تا به امروز محقق نشده است.

سوله های فرسوده و اجاره داده شده کارخانه کفش ملی

هسایه های ناراضی

یکی از معتمدین محله مهرآباد که از بردن نام خود امتناع می ورزد، در این درباره به خبرنگار وبلاگ کارآفرین، می گوید: درست است این کارخانه مالک دولتی و سازمانی دارد اما با توجه به ویژگی های مهمی مانند وسعت زیاد، همجواری و نزدیکیش با محدوده وسیعی از پهنه مسکونی و البته ابعاد هویتی و خاطره انگیزی که دارد، باید در مشخص کاربری آن به خواست و احتیاج اهالی و همسایه ها نیز اولویت داده شود. تعدادی از کارگران قدیمی این کارخانه هنوز هم در محله ساکن هستند و می توان از نقل قول ها و روایت های شنیدنی آنها در بازسازی فضای کارخانه و یا برپایی تورهای گردشگری استفاده کرد. یکی از کسبه قدیمی محله که او نیز حوالی کارخانه کفش ملی، تعمیرگاه خودروهای سبک دارد، می گوید: اهالی حتی از این بازارچه گل که بیشتر از 2 سال است در محوطه اصلی کارخانه راه انداخته اند با همه زیبایی و طرواتی که برای محله دارد هم استقبال نکردند چون بضاعت محدود اقتصادی شان اجازه نمی دهد. در این شرایط بهتر است کاربری این کارخانه بزرگ، طوری تعریف شود که گره از مشکل اهالی باز کند و یا به نوعی رونق محلی را فراهم کند. در حال حاضر، صاحبان 7 کسب و کار از بازارچه گل و گیاه، مجموعه ورزشی و انبار انتشارات گرفته تا کارگاه مبل سازی و فروشگاه مجازی پوشاک در سوله های آن فعال هستند.

بخش انتهایی بازار گل و گیاه در کارخانه کفش ملی

اتاق برق کارخانه کفش ملی که در حال حاضر، کاربری انبار دارد

منبع آب کارخانه کفش ملی