پول پاشی یا مسئولیت اجتماعی؟ - وبلاگ کارآفرین

به گزارش وبلاگ کارآفرین، امروز در جهان تعریف معین و دقیقی از مسوولیت پذیری اجتماعی شرکتی به وجود آمده به گونه ای که این مفهوم استانداردسازی نیز شده و بنابر این می توان برای هرگونه اظهارنظر نسبت به یک فعالیت معین، به این استاندارد رجوع کرد و براساس عناوین و چارچوب های معین شده در آن نظر داد. استاندارد به مفهوم مدیریت دانش بشری بوده و بنابراین احتمال خطای کمی در آن وجود دارد. پس اگر در سطح کشور نیز براساس استاندارهای بین المللی پیش برویم، به همگرایی بیشتر و دستاوردهای مشترک بهتر خواهیم رسید. اما متاسفانه در کشور، پیش از آنکه واقعیت ها و جزئیات یک مفهوم جدید تبیین گردد، سعی می گردد تا مفهوم مدنظر را به مفهومی از پیش وجود داشته نزدیک نموده و به وسیله این همانی و ساده سازی برای فهم بهتر استفاده گردد. اما واقعیت آن است که این ساده سازی و این همانی مفاهیم پیچیده جدید با مفاهیم قبلی موجود تنها باعث به وجود آمدن ملغمه ای نادرست می گردد. چنین روندی در تعریف مسوولیت پذیری اجتماعی بنگاهی در کشور و انتقال آن به عموم جامعه نیز اتفاق افتاده است.

مفاهیمی از جمله رفتارهای خیریه و پرداخت های حاشیه ای بنگاه ها و افراد برای فعالیت های عام المنفعه سابقه قدیمی در فرهنگ کشور دارد؛ شوربختانه پیش از آنکه به درستی مفهوم مسوولیت پذیری اجتماعی بنگاه ها در کشور تعریف گردد، همانی ساده ای میان این مفهوم و رفتارهای خیریه و عام المنفعه به وجود آمد، درحالی که این موضوع خطاست. درواقع پس از آنکه مفهوم مسوولیت پذیری اجتماعی شرکتی در کشور مطرح شد، عده ای عنوان کردند که این مفهوم جدید نبوده و پیش از این نیز در کشور هزینه هایی به صورت فردی یا گروهی توسط افراد حقیقی و حقوقی در راستای این مفهوم صورت گرفته بود. همین موضوع نیز باعث شد تا مسوولیت پذیری اجتماعی شرکتی در کشور به خطا رود و نتوان از ظرفیت این مفهوم در کشور به درستی بهره گرفته گردد.

شناسایی ذی نفعان و انتظارات آنها دو کلمه کلیدی است که در تعریف مسوولیت پذیری بنگاه اهمیت پیدا می نماید. در واقع بنگاهی می تواند ادعا کند که در جهت مسوولیت پذیری اجتماعی قرار گرفته که کوشش لازم برای شناسایی تمامی ذی نفعان خود و درک احتیاجها و انتظارات آنها داشته باشد. پس از شناسایی این موارد یک بنگاه می تواند با طرح ریزی مناسب در عین انجام فعالیت های اصلی بنگاه و حرکت در جهت هدف اصلی که بی تردید رشد سودآوری برای ذی نفعان اصلی یعنی سهامداران است، به منافع سایر ذی نفعان نیز بیندیشد و به گونه ای طرح ریزی انجام دهد که سایر ذی نفعان نیز منافع لازم را کسب نمایند. این طرح ریزی باید از جنس کسب وکار باشد نه آنکه بنگاهی فعالیتی کاملا مستقل از فعالیت های روزمره خود را با عنوان مسوولیت پذیری اجتماعی اجرایی کند.

در واقع اگر بنگاهی بدون شناخت صحیح از ذی نفعان خود و انتظارات آن ها، بخشی از درآمد حاصل از کسب وکارش را در حوزه ای بی ارتباط با فعالیت خود که تنها بخشی از ذی نفعان به آن علاقه مند هستند، به مصرف برساند نمی توان این کار را به نوعی مسوولیت پذیری اجتماعی تلقی کرد. یک بنگاه بالغ باید بتواند این توانمندی را کسب کند که در طرح ریزی کسب وکار خود به گونه ای رفتار کند که منافع یک بخش از ذی نفعان در تعارض با منافع سایر ذی نفعان تعریف نباشد؛ در عین حال فعالیت ها و منافعی که در جهت منافع سهامداران به عنوان ذی نفعان اصلی طراحی می گردد، زمینه ساز منفعت سایر ذی نفعان نیز باشد. به این ترتیب رابطه برد-برد-برد به وجود می آید.

اما در مکانیزم سنتی برداشت از مسوولیت پذیری اجتماعی که بیشتر در قالب پرداخت هزینه های خیریه و مشارکت در بعضی پروژه های عمومی است، به کسب وکار بنگاه، تعهدات مجموعه نسبت به محیط زیست، اجتماعی، انسان ها و... توجه نمی گردد. بلکه بنگاه بخشی از درآمد حاصل از فعالیت خود را به مصارف خیریه می رساند.

البته مخالفتی با صرف هزینه های خیریه بنگاه ها وجود ندارد، اما باید توجه گردد که چنین فعالیت هایی مسوولیت پذیری اجتماعی بنگاه نیست و تمایز قائل شدن میان این دو دست فعالیت ها نکته کلیدی ماجراست. یک بنگاه در جهت طرح ریزی موفقیت های خود و در جهت طرح کسب وکارش باید به گونه ای عمل کند که در عین حال که در جهت موفقیت حرکت می نماید، سایر ذی نفعان از جمله کارکنان، سهامداران، همسایگان، محیط زیست، جامعه اطراف و... نیز به موفقیت برسند. در چنین شرایطی می توان اذعان کرد که چنین بنگاهی به درک صحیحی در حوزه مسوولیت پذیری اجتماعی رسیده است.

گاه شاهد هستیم که یک بنگاه اقدام به اجرای پروژه هایی همچون باشگاه داری، ساخت استادیوم، احداث بیمارستان و... می نماید و این دست اقدامات را در زمره مسوولیت اجتماعی شرکتی قرار می دهد. اگرچه اصالت چنین اقداماتی نادرست نیست و حتی می تواند به اعتبار اجتماعی و پیشرفت یک بنگاه نیز منجر گردد اما نمی توان آنها را در زمره مسوولیت پذیری اجتماعی قرار داد.

اقداماتی همچون باشگاه داری ورزشی از سویی به برندسازی شرکت منجر می گردد و از طرف دیگر نیز می تواند بعد تبلیغاتی برای یک مجموعه داشته باشد و حتی به بهبود تعامل یک مجموعه با بخشی از ذی نفعان نیز منجر گردد اما این دست اقدامات در تعریف های استاندارد مسوولیت پذیری اجتماعی نمی گنجد، هرچند که در کشور اشتباه جا افتاده است.

اگرچه اجرای اقداماتی همچون کارهای عام المنفعه از سوی شرکت ها مثبت شمرده می گردد اما بنگاهی که فعالیتش به آلودگی زیست محیطی منجر می گردد، نمی تواند پیش از آنکه آلودگی زیست محیطی خود را مرتفع کند به صرف هزینه برای کارهای عام المنفعه یا باشگاه داری یا ساخت امکان مورداحتیاج مردم منطقه بپردازد؛ درواقع یک بنگاه در وهله اول نسبت به ذی نفعان درجه یک خود متعهد بوده و باید در جهت رفع احتیاج آنها و رفع کردن آسیب های ناشی از فعالیت خود حرکت کند و در ادامه اگر امکان داشت به اقدامات جانبی بپردازد. درواقع نمی توان درحالی که یکی از ذی نفعان درحال آسیب دیدن از شرایط است، مجموعه برای خشنودی اضافه سایر ذی نفعان سازمان، هزینه بیشتری صرف کند.

با این وجود شاهد هستیم که در سال های اخیر پرداختن به کارهایی در حوزه ورزش همچون ساخت استادیوم، حمایت از ورزشکاران، باشگاه داری و... تحت عنوان اجرای مسوولیت پذیری اجتماعی شرکتی شدت گرفته است. یکی از مهم ترین دلایل چنین ترغیبی را باید در قوانین مالیاتی دنبال کرد. هر بنگاهی اجازه دارد، سالانه بخشی از درآمد خود را در بخش ورزش هزینه کند و این هزینه مورد قبول مالیات نیز قرار می گیرد. همین قانون نیز باعث سوق دادن بنگاه ها به چنین دست اقداماتی می گردد.

اجرای پروژه های ورزشی می تواند به نوعی بعد تبلیغاتی برای یک مجموعه نیز داشته باشد. درواقع یک بنگاه می تواند برای تبلیغات به سراغ بیلبوردهای تبلیغاتی یا تلویزیونی برود یا تبلیغ خود را به وسیله حمایت از یک باشگاه ورزشی انجام دهد. البته اجرای یک فعالیت ورزشی ارزشمند بوده و بسته به نوع فعالیت می تواند به افزایش سلامت جامعه یا رشد ورزش حرفه ای در یک منطقه منجر گردد اما زمانی می توان چنین اقداماتی را در زمره مسوولیت اجتماعی تلقی کرد که این دست فعالیت ها در تعامل با کسب وکار شرکت بوده و به صورت شفاف در تعریف استاندارد مسوولیت اجتماعی بگنجد.

بنگاهی که ذی نفعان اصلی آن یعنی مشتریان، کارکنان، جامعه، محیط پیرامونی، محیط زیست و... درحال آسیب دیدن از فعالیتش بوده و از آن ناراضی هستند، نمی تواند به سراغ اجرای فعالیت ورزشی برود؛ از چنین بنگاهی انتظار می رود که ابتدا بر ذی نفعان خود تمرکز نموده و ارتباط مناسبی با آنها برقرار کند و در ادامه در صورت وجود شرایط به امور جانبی بپردازد.